BAĞIMLI ÇOCUKLAR, DOĞMAYAN ÇOCUKLAR, DOĞURAMAYAN ANNELER

Dr. Cengiz ÇELİK

DOĞMAYAN ÇOCUKLAR, DOĞURAMAYAN ANNELER (BAĞIMLI ÇOCUKLAR)

Bağımlılık, bireyin yardım ve güvenlik için bir başkasına dayanmasıdır. Bireyin kendine güveni ve kendi kendine yetebilme becerisinin gelişebilmesi için bebeklik ve erken çocukluk dönemlerinde güvenli bir bağlanma ve duygusal bağımlılık önemlidir. Zamanla, çocuk büyüdükçe bu bağımlılık azalmaya başlar. Ancak bazı ebeveyn davranışları, çocuğun bağımsızlık kazanmasını engelleyerek bağımlılığın devam etmesine yol açabilir. Gerçek sevgi, sevdiğimiz kişiyi özgür bırakmak ve ona kendi yaşam alanını tanımaktır. Her birey doğuştan özgürdür ve kendi tercihlerini yapma hakkına sahiptir. Sevgi adı altında oluşan bağımlı ilişkiler, bireyin özgüvenini tam olarak geliştirmesini engeller. Özgüven eksikliği ise bağımlılığı beraberinde getirebilir.

Bağımlılık eğilimi her insanda doğal olarak bulunur; önemli olan, bu eğilimle kendi kendine yetebilme arasında bir denge kurmaktır. Bu denge bağımlılık yönüne kayarsa sorunlar ortaya çıkar. Küçük çocuklar için bağımlılık normaldir ve hatta sağlıklıdır. Ancak çocuk okul çağına geldiğinde bu durum devam ediyorsa, sorunlara yol açabilir (Kuzucu, 2003).

Bağımlı Çocukların Özellikleri

Bağımlı çocuklar evde veya okulda, yaşlarından daha küçük davranışlar sergilerler. Kendine güvenleri düşük, girişken olmayan, sorumluluk almaktan korkan bireyler haline gelirler. Anneye sürekli yakın olma ihtiyacı hisseder, sevilmek ve onaylanmak isterler. Okulda ise öğretmenlerinin koruyuculuğu altına girerler. Zamanla bu çocuklar, güvensizliklerini ve zayıflıklarını bir savunma aracı olarak kullanmayı öğrenirler (Yörükoğlu, 1998).

Çocuklarda Bağımlılığın Nedenleri

Çocuklar, ilk dönemlerinde güvenli bağlanma için annelerine bağımlıdırlar. Anneye olan bu bağımlılık, çocuğun çevresini keşfettikten sonra geri dönebileceği güvenli bir sığınak aramasıyla şekillenir. Annenin sürekli çocuğun yanında olması ve ona değer verdiğini hissettirmesi, çocuğun güven duygusunu geliştirir. Ancak aşırı koruyucu ebeveyn tutumları, çocuğun bağımsızlık becerilerinin gelişimini engelleyebilir. Aşırı koruma altında büyüyen çocuklar, yetişkinliklerinde de bağımlı bireyler olarak karşımıza çıkarlar.

Bazı aileler, çocuklarına fazla sorumluluk vermekten kaçınarak onların bağımlı yetişmesine sebep olabilir. Ailelerin çocuklara aşırı sevgi ve ilgi göstermesi, çocuğun kendi başına karar verme ve problem çözme yeteneklerinin gelişmesini engelleyebilir. Günümüz şartlarında birçok anne ve baba çalıştığı için çocuklara yeterince zaman ayrılamayabilir. Bu da ebeveynlerin suçluluk hissiyle çocuklarının her isteğini yerine getirmelerine ve çocukların bağımlı bireyler olarak yetişmesine yol açabilir.

Bağımlı Çocukların Belirtileri

Bağımlılığın farklı bireyler için farklı anlamlar taşıdığını göz önünde bulundurduğumuzda, her bağımlılık durumu objektif olarak ölçülemeyebilir. Ancak bazı kriterler, bir çocuğun bağımlı olup olmadığını anlamada yol gösterici olabilir:

• Tek başına yapabileceği bir şeyi ailesine bağlı kalarak yapıyorsa,
• Ailesi olmadığında huysuzlaşıyor ve başka bir yerde kalmak istemiyorsa,
• Ailesi yanında değilken, bağımlılığını başka bireylere yönlendiriyorsa,
• Kendi kararlarını almak için sürekli başkalarından destek bekliyorsa,
• Arkadaş edinmede güçlük çekiyor veya sınırlı sayıda arkadaşı varsa…

Anne ve Babalara Öneriler

• Çocuğu küçük yaştan itibaren serbest bırakmak ve kendi kararlarını almasına fırsat tanımak önemlidir.
• Ebeveynlerin kendi tutumlarını gözden geçirmeleri ve aşırı koruyucu davranmaktan kaçınmaları gerekmektedir.
• Çocuğun bağımsızlık çabaları desteklenmeli ve zor durumda kaldıklarında ona yardımcı olunmalıdır.